مشارکت نهادهای محلی در حفاظت از منابع طبیعی

حفاظت از منابع طبیعی کشور نه تنها به فناوری و تجهیزات، بلکه به نهادهایی وابسته است که در سطح محلی در مدیریت آن نقش‌آفرینی می‌کنند. سازمان‌هایی همانند شوراهای اسلامی و دهیاری‌ها که عاملی موثر در مدیریت منابع طبیعی و جلب همکاری و مشارکت آحاد جامعه هستند.
سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور امروز برای حفاظت بهینه از عرصه‌های منابع‌طبیعی به دنبال تشویق و بکارگیری ظرفیت مشارکتی اجتماعات محلی در قالب ساماندهی به تشکل‌ها و تعاونی‌هاست. وجود شوراهای اسلامی روستایی در ایران، که هم گسترش وسیعی دارند و هم از پشتوانه قانونی و حقوقی برخوردارند، باعث شده است که ما امروز شاهد یک ظرفیت قابل توجه برای حفاظت مشارکت محور از منابع طبیعی در جوامع محلی و روستایی باشیم.
خبرنگار مرکز اطلاع رسانی سازمان جنگل‌ها درباره نقش و مشارکت شوراها در حفاظت از منابع‌طبیعی گفت و گویی را با حسین چلمردی رییس شورای اسلامی روستای چلمردی از توابع شهرستان نکا در استان مازندران انجام داده است که توجه شما را به خواندن آن جلب می کنیم.

**آقای چلمردی کمی درباره روستای چلمردی برایمان بگویید؟
روستای چلمردی با 1300 نفر جمعیت از بخش هزار جریب از توابع شهرستان نکا در استان مازندران است. شغل اصلي مردم روستا كشاورزي است و کمی دامداری، اما بيشتر جمعيت آن به كارهاي خدماتي و سنتي مشغول هستند.

**واقع شدن روستای چلمردی در حاشیه جنگل مسئولیت شورا را در صیانت از این سرمایه ارزشمند دوچندان می کند، درست است؟
دقیقاً. ما از نعمت بزرگی در روستای چلمردی برخوردار هستیم و آن هم قرار گرفتن روستا در جوار جنگل است و ما بارها در مسجد محل و در کلاس های آموزشی که منابع طبیعی برگزار کرده است به مردم گوشزد کردیم و مردم روستای چلمردی اکنون می‌دانند که باید از جنگل به خوبی مواظبت کنند.

**درباره نقش و مشارکت مردم در حفظ جنگل ها بیشتر توضیح می دهید؟
شاید شما بدانید که در قدیم مردم روستاهای شمال جنگل را خرابه می‌دانستند و معتقد بودند که باید با از بین بردن درخت، خرابه را آباد کرد اما با گذشت زمان و با افزایش جمعیت و فرهنگ سازی منابع طبیعی اکنون این نظر به طور کلی عوض شده است و مردم روستای چلمردی نسبت به قطع درخت بسیار حساسند و مهمترین عامل بازدارنگی در تخریب و نابودی جنگل ها هستند.

**این تغییر رفتار خود به خود در مردم ایجاد شد یا شورا و دیگر نهادهای محلی در آن نقش داشتند؟
شورای روستای چلمردی همواره در این سال ها پل ارتباطی بین منابع طبیعی مازندران و مردم روستا بوده است. شورا با همکاری منابع طبیعی زمینه تشکیل کلاس های ترویجی و آموزشی زیادی را برای مردم فراهم کرده است. مردم در این کلاس‌ها نقش و مشارکت در اجرای طرح‌های منابع طبیعی و آبخیزداری را آموخته‌اند. مردم روستای چلمردی اکنون به خوبی به گردشگران توصیه می‌کنند که از برپایی آتش در جنگل باید خودداری کنند. البته خوب است یک نکته را یادآوری کنم.

**چه نکته ای را ؟
از سال 1350 یکی از بزرگترین نهالستان‌های منابع‌طبیعی در وسعت 10 هکتار در روستای چلمردی واقع شده است. نهالستان چلمردی یکی از نقاط مشهور گردشگری شهرستان نکا است، نهالستانی با جنگل‌های زیبا و رودخانه پر آب. این منطقه در طول سال به ویژه در روزهای تعطیلی میزبان شهروندان و مسافران زیادی است که تمایل دارند روز تعطیل را در دامن طبیعت سپری کنند. از این رو مردم احساس می‌کنند که جنگل متعلق به آنان و فرزندان آنان است و باید نسبت به حفظ آن کوشا باشند.

** این نهالستان توسط چه کسانی هدایت می شود؟
مردم روستای چلمردی نقش اصلی را در تولید نهال دارند و نهالستان توسط مردم محلی و با نظارت اداره منابع‌طبیعی و شرکت نکاچوب هدایت می‌شود. به دلیل نزدیکی روستا به جنگل، مردم محلی اکنون به کار تولید نهال و جنگل‌کاری نیز روی آورده‌اند. نهال‌های تولیدی را در فصل کاشت درخت در عرصه‌های جنگلی دارای طرح، کشت می‌کنند و بخشی را با توجه به نیاز منابع طبیعی به سایر مناطق این استان انتقال می دهند.

** از ورود گردشگران و مسافران به روستای چلمردی گفتید. حتماً می دانید در حریق جنگل ها عامل انسانی نقش اصلی را دارند، توصیه شورا و مردم روستا به گردشگران چیست؟ 
منابع طبیعی برای جلوگیری از آتش افروزی در جنگل ها و مراتع در ابتدای ورودی جنگل تابلوهای هشدار نصب کرده است و شورای اسلامی و مردم علاوه بر توصیه و سفارش به گردشگران با همکاری و حمایت منابع طبیعی استان یک ایستگاه آتش نشانی در روستا ایجاد کرده است. در این ایستگاه یک دستگاه خودروی آتش نشانی و 10 دستگاه مخزن سیار با کشنده «جنگل رو» مستقر شده است و مردم محلی آموزش‌های لازم را در استفاده از تجهیزات و امکانات اطفای حریق یاد گرفته‌اند تا در مواقع بحرانی برای اطفای حریق احتمالی از آن استفاده نمایند.

**آقای چلمردی زنان روستا چه میزان در اجرای طرح های منابع طبیعی نقش دارند؟
با ورود کارشناسان ترویج و آموزش منابع طبیعی به روستا نقش و مشارکت زنان بسیار پررنگ تر شده است و زنان روستا چلمردی در قالب بهره‌بردار اکنون اقدام به پرورش نهال‌های جنگلی، تولید نهال زراعت چوب، تولید محصولات كشاورزي و گیاهان دارویی کرده‌اند كه آموزش روش‌هاي نوين كشاورزي به بهره‌برداران زن در اولويت برنامه‌هاي كاري و آموزشي شورای اسلامی روستا و اداره منابع‌طبیعی شهرستان نكا قرار دارد كه البته جا دارد بيشتر از گذشته به آن توجه شود.

***

...حسین چلمردی همیار طبیعت و رییس شورای اسلامی روستای چلمردی که نامش برگرفته از نام این روستاست در گپ و گفت با ما تعصب زیادی نسبت به جنگل داشت. او جنگل را میراث گذشتگان و امانت آیندگان می‌دانست. او می‌گفت که جنگل عین فرزند او و مردم روستای چلمردی است که برای مراقبت از آن از هیچ کوششی دریغ نخواهند کرد.