حفاظت خاک پایه‌ای‌ترین رکن توسعه کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی

به گزارش خبرنگار پیام طبیعت - علیرضا نصرآبادی مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری خراسان جنوبی، به مناسبت روز جهانی خاک (14 آذر ماه) با بیان اینکه خشکسالی‌های چندساله، کاهش بارش‌ها و افت منابع آب سطحی و زیرزمینی باعث شوری، قلیائیت و ایجاد لایه‌های سخت در قشرهای زیرسطحی خاک شده است بیان کرد: رشد عمقی ریشه گیاهان و درختان را محدود می‌کند.
وی افزود: سخت شدن لایه سطحی خاک، از بین رفتن افق سطحی و کاهش پوشش گیاهی، روند فرسایش بادی را تشدید می‌کند. این فرآیند ضمن از بین بردن خاک مرغوب سطحی، باعث انتقال گرد و غبار و املاح به مناطق دیگر می‌شود و امنیت غذایی و محیط‌زیست را تهدید می‌کند.
مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری خراسان جنوبی گفت: افت منابع آب زیرزمینی و کاهش بارش‌های سال‌های اخیر باعث کاهش شستشوی طبیعی خاک شده و شوری آن را تشدید کرده است.
وی بابیان اینکه بسیاری از سیستم‌های آبیاری هنوز غرقابی هستند و استفاده از آب با کیفیت پایین،باعث افزایش قلیائیت خاک وکاهش حاصلخیزی می‌شود افزود: تبخیر بالای سطح خاک نیز مزید بر علت شده و فشار بر کشاورزی و تولید محصولات استراتژیک استان را افزایش داده است.
فرسایش خاک و ریزگردها؛ تهدید مناطق کویری
مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری خراسان جنوبی به شهرستان‌های نهبندان، خوسف و طبس اشاره کرد وگفت: این مناطق به دلیل نزدیکی به کویرهای مرکزی و لوت بیشترین آسیب را از فرسایش بادی و آبی می‌بینند. افزایش دما، کاهش بارش و وزش بادهای شدید، بافت خاک را شکننده کرده و فرسایش را تشدید می‌کند.
وی ادامه داد: تخریب بافت خاک و کاهش پوشش گیاهی باعث فعال شدن کانون‌های ریزگرد و انتقال گرد و غبار به مناطق دیگر استان و حتی فراتر از آن می‌شود که تبعات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی گسترده‌ای دارد.
نصرآبادی دلایل اصلی شوری خاک در جنوب استان را کاهش بارش، افت منابع آب و تبخیر بالا عنوان کرد و گفت: راهکارهای علمی و عملی شامل اصلاح سیستم‌های آبیاری، استفاده از کودهای مناسب برای اصلاح خاک، اجرای کشاورزی حفاظتی، افزایش پوشش گیاهی و ایجاد بادشکن‌های زنده و غیرزنده است.
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی افزود: مدیریت صحیح شوری خاک می‌تواند بازده کشاورزی را افزایش دهد و جلوی گسترش مناطق غیرقابل بهره‌برداری را بگیرد.
مدیرکل منابع طبیعی درباره موفقیت استان در تولید زعفران، زرشک، عناب و زیتون گفت: سازگاری این گونه‌ها با کم‌آبی و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک، عامل اصلی توسعه آنها است. با این حال، تغییرات اقلیمی و کاهش بارش‌ها می‌تواند کیفیت و کمیت محصولات را تحت تأثیر قرار دهد.
وی تاکید کرد: پایش مستمر کیفیت خاک و مدیریت علمی منابع، کلید پایداری تولید محصولات استراتژیک استان است.
مقابله با بیابان‌زایی و حفاظت پوشش گیاهی
نصرآبادی حفاظت ازپوشش گیاهی طبیعی مراتع و جنگل‌ها،مدیریت چرای دام و توسعه گونه‌های مقاوم با اقلیم استان، اجرای پروژه‌های نهال‌کاری، مالچ‌پاشی و تثبیت روان‌ریزها،‌ مدیریت طرح‌های عمرانی و جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی در مسیر پروژه‌ها رااز جمله اقدامات استان در حوزه مقابله با بیابان‌زایی برشمرد وافزود: این اقدامات نه تنها جلوی گسترش بیابان‌زایی را می‌گیرد، بلکه به حفظ خاک سطحی و کاهش ریزگردها کمک می‌کند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به فشار فعالیت‌های معدنی گفت: هرگونه معدنکاری و توسعه معادن، خصوصاً دپوی باطله، مسیرهای دسترسی متعدد و معدنکاری روزمینی، فشار بیشتری بر خاک و پوشش گیاهی وارد می‌کند. رعایت قوانین محیط‌زیستی، احیای معادن و مدیریت باطله‌ها الزامی است تا آسیب‌ها کاهش یابد.
کمبود مواد آلی و نقش کشاورزان
نصرآبادی کمبود مواد آلی در خاک‌های سبک استان را مشکل جدی عنوان کرد و افزود: استفاده صحیح و به‌موقع از کود و سم، اجرای کشاورزی حفاظتی و بهره‌گیری از سیستم‌های نوین آبیاری می‌تواند مواد آلی خاک را افزایش دهد. کشاورزان نقش محوری در تحقق این اهداف دارند.
وی در مورد ریزگردها گفت: تخریب بافت خاک و کاهش پوشش گیاهی موجب فعال شدن کانون‌های ریزگرد در نهبندان، شوسف، ده‌سلم و خور شده است. بازسازی پوشش گیاهی، تثبیت خاک با مالچ و نهال‌کاری، اقدامات ضروری برای کاهش آثار ریزگردهاست.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در پایان تاکید کرد:به مناسبت روز جهانی خاک، همه مسئولان، کشاورزان و مردم باید حفاظت از خاک، اجرای کشاورزی حفاظتی و استفاده صحیح از کود و سم را در اولویت قرار دهند